Bij de bouw van een nieuwe school ontstond bij IKC De Kindertuin de gedachte om een nieuw, groenblauw schoolplein te maken. Dit in overleg met de kinderraad en het team van de vroegere basisschool. Daaruit ontstond het plan voor een groenblauw schoolplein dat kinderen uitdaagt om te ontdekken, te klimmen en te klauteren. Een plek waar je vies mag worden en waar je kan leren vallen en opstaan!
De werkgroep voor het groenblauwe schoolplein bestond uit een aantal docenten, de directeur en de kinderraad. De werkgroep vond het belangrijk dat kinderen kunnen ontdekken en dat het schoolplein hun fantasie prikkelt. Thema’s voor het schoolplein werden: natuur, techniek en duurzaamheid.
Bij de bouw van de nieuwe school was een bedrag van €40.000,- beschikbaar voor het schoolplein. Normaal wordt dit geld gebruikt voor het bestraten van het plein en voor het plaatsen van speelelementen zoals een zandbak. Dit bedrag werd nu opzijgezet voor het ontwerpen en uitvoeren van het groenblauwe schoolplein. Naast dit bedrag leverden de eigen Stichting ‘Un1ek’, de gemeente Maassluis (subsidie ‘realisatie groene schoolpleinen’) en het Hoogheemraadschap van Delfland een bijdrage aan de kosten van het groenblauwe schoolplein. De rest van de middelen die nodig waren, kreeg de school door fondsenwerving.
Daktuin: de daktuin vangt een deel van het regenwater op en een deel wordt gebruikt voor de planten op het dak.
Schoolplein: regenwater op het schoolplein zakt voor een deel weg in de bodem bij de vlakken en paden met half verhardingsmaterialen (stevige ‘vaste’ ondergrond). Dit is goed voor de stand van het bodemwater en zo gaat er minder regenwater naar de regenwaterafvoer/het riool. Half verhardingsmaterialen die hier gebruikt zijn, zijn houtsnippers en kleischelpen. Daarnaast bestaat een deel van het schoolplein uit aarde, voornamelijk in de vakken waar planten staan en waar je niet mag lopen, daar kan het regenwater direct in de bodem wegzakken. Een klein deel van het regenwater – de regen die op de tegels valt – komt in het riool terecht. Alle maatregelen samen zorgen ervoor dat er minder water in de riolen van de gemeente komt en dat er op regenachtige dagen geen wateroverlast is op het schoolplein.
Stadsoase plantte veel groen op het schoolplein. In ontwerpen gebruiken zij bijna altijd planten die eetbaar zijn. Op schoolpleinen zijn dit vaak planten met vruchten of noten, vooral omdat kleinere planten zoals kruiden, te kwetsbaar zijn voor een plein waar kinderen op spelen. Op het schoolplein van IKC De Kindertuin plantte Stadsoase onder meer bessenstruiken en een appelboom. Kinderen leren zo waar voedsel vandaan komt en kunnen de vruchten en noten bijvoorbeeld gebruiken voor een kookles.
Biodiversiteit is een belangrijk onderwerp voor Stadsoase. Ze gebruikte dan ook veel (inheemse) bomen en planten die van waarde zijn als voedselbron en als beschutting voor vogels, insecten etc. Op dit groenblauwe schoolplein zijn een forse eik en wilgentenen-hutten geplant. Deze trekken allerlei insecten aan, die op hun beurt weer vogels aantrekken. Diverse (klim-)planten, waaronder laurierkers, liguster en Gelderse roos, vormen een voedselbron voor vogels en insecten door hun bessen en nectar.
IKC De Kindertuin koos voor een aantal planten die het hele jaar groen blijven, zodat kinderen zich ook in de winter kunnen verstoppen. Daarnaast ‘kleedt dit het plein ook aan’, ook in de winter.
Uit ervaring bleek dat kleine bomen en planten te kwetsbaar zijn voor een schoolplein, daarom zijn er grote planten geplant.
Door de kosten verviel het idee voor een moestuin in de daktuin. De dakconstructie onder de daktuin zou veel duurder worden als er grond voor de moestuin op moest rusten. Op de daktuin verbouwen de leerlingen wel wat groenten. Zo ontdekken ze hoe alles groeit en bloeit en hoe ze hun eigen groenten en kruiden kweken. Ook gebruikt de school de daktuin als buitenlokaal en houden leerlingen er presentaties.
Met het planten van bomen op het schoolplein wilde de school graag schaduw op het plein krijgen. Ze kozen voor bomen die ongeveer vijftien jaar oud zijn. Die zijn groter dan jonge kleine bomen en zorgen daardoor voor meer schaduw waardoor het in warme zomers prettiger en gezonder is op het plein.
Het komende jaar brengt de school de stand van de zon goed in kaart zodat duidelijk wordt waar ze nog schaduw willen hebben en waar ze eventueel schaduwdoeken kunnen plaatsen.
De school wilde graag een uitdagend schoolplein, daarom koos ze voor veel mogelijkheden om te spelen. Met hoogteverschillen, boomstammen en een rioolbuis maakte ze een mijn na waar de kinderen kunnen klauteren, klimmen en verstoppen. Op het plein staan wilgenpoortjes en een wilgentunnel waarin kinderen kunnen kruipen en schuilen. Op het buitenpodium vonden inmiddels al verschillende optredens plaats, kwam Sinterklaas op bezoek en er stond een levende kerststal.
Stadsoase maakte niet alleen het ontwerp, maar legde het schoolplein ook aan. Ze vertaalde de visies en de wensen van de school heel goed. Ook zorgt Stadsoase voor het onderhoud van het plein. Ze houdt de beplanting bij en vult regelmatig de houtsnippers en kleischelpen aan. Ze veegt het betegelde stuk van het schoolplein en het inlooprooster regelmatig aan en schept het leeg. De afspraak is nu dat ze het onderhoud een jaar op informele basis doet om te zien hoeveel werk het is. Daarna maakt de school afspraken voor een langere periode.
De buurt reageerde enthousiast op het groenblauwe schoolplein. Na sluitingstijd van de school is het plein ook open voor de wijk door de subsidieregeling van de gemeente Maassluis. Leerkrachten merken een duidelijke verandering: kinderen maken minder ruzie, pesten elkaar minder, ze komen letterlijk tot rust en kunnen zich beter concentreren in de lessen nadat ze in de pauze buiten hebben gespeeld.
Het gedrag van kinderen verandert positief doordat er genoeg uitdaging is voor iedereen: je mag je verstoppen in de verschillende hutjes of achter de keien, je kan optreden op het podium en bovenal lekker klimmen en klauteren! Een groenblauw plein bevordert het samen spelen!
Hieronder wordt samengevat wat geleerd is van dit project:
Ontwerp & aanleg: Stadsoase
Het plein is erg leuk voor kleinere kinderen, de tunnel en de heuvel worden goed gebruikt. Een aanbeveling van de school is om in het ontwerp aandacht aan de oudere kinderen te besteden. Hierover is bij IKC de kindertuin nu overleg met de gemeente om extra ruimte te krijgen. Denk eraan dat een deel met tegels ook belangrijk is zodat de kinderen kunnen oefenen met fietsen.
De Kindertuin merkt dat het water op veel plekken wegloopt, maar op sommige plekken is de oude repak* laag tijdens de aanleg niet weggehaald. Daar ligt het nieuwe plein op een stuk repak waardoor het water hier niet in de grond kan zakken. Bij veel regen had de school dan wateroverlast. Later legde de school extra putten en wadi’s aan. Daarmee zijn de problemen opgelost, maar dit kostte wel extra geld.
Het plein is erg leuk voor kleinere kinderen, ze spelen veel op de tunnel en de heuvel. De school adviseert om in het ontwerp ook aandacht aan de oudere kinderen te besteden. Hierover overlegt IKC de kindertuin nu met de gemeente om extra ruimte te krijgen. Denk eraan dat een deel met tegels ook belangrijk is zodat de kinderen kunnen oefenen met fietsen.
De school had meer bomen op het plein kunnen planten om voor meer schaduw te zorgen. Het goed wortel laten schieten van kleine bomen en struiken is lastig op een openbaar plein waar veel mensen komen en waar veel gespeeld wordt. Ook had de school een schaduwdoek in de pergola op kunnen hangen.
Er is een volledige daktuin ingericht om voor lessen te gebruiken. De daktuin bestaat gedeeltelijk uit planten en uit grind. De kinderen gooiden met het grind, vooral als de leerkracht even niet keek. De Kindertuin adviseert om geen grind op groenblauwe schoolpleinen of dakterrassen te leggen.
Besteed aandacht aan een ‘schoonloopruimte’. Als de aarde nat is, brengen kinderen veel vuil mee het schoolgebouw in. Een schoonloopruimte is bijvoorbeeld een mat of rooster waar kinderen hun voeten kunnen vegen zodat er minder vuil mee de school in komt. Of zorg dat de kinderen voor binnen slofjes of andere schoenen hebben.
Het onderhoud van het plein kost elk jaar ongeveer € 5.000,-. Dit hangt af van hoe groot het plein is en de soorten struiken en boomsnippers (voor paden). Dat is best veel geld voor een school. Kijk of er ouders zijn die (in een groep) een deel van het onderhoud willen doen.
* Repak of ook wel menggranulaat genoemd, bestaat uit een mengsel van gebroken bakstenen en betonpuin.