Het idee

Twee ouders van de Petrusschool in Rijswijk kwamen met het voorstel bij de directeur om het grijze schoolplein te vergroenen. Samen hadden zij het idee om voor de kinderen op het schoolplein meer uitdaging en speelgelegenheden te creëren.

De voorbereiding

Om dit te verwezenlijken is Koen Bos, ontwerper van b2 ontwerpstudio en ouder van oud-leerlingen van de Petrusschool, gevraagd om mee te denken over het groene schoolplein. Er is een werkgroep gecreëerd die bestond uit Koen Bos, de directeur, drie ouders en twee leerkrachten. Uit de vergaderingen kwam nadrukkelijk naar voren dat het creëren van groenblauw bewustzijn bij kinderen en het leren van de natuur centraal staan. Verschillendethema’s voor het schoolplein zijn benoemd door de werkgroep: voeding, water, natuureducatie, techniek, muziek, verkeer, duurzaamheid en bewegen. Door verschillende betrokken organisaties zijn gastlessen georganiseerd rond deze thema’s en deze hebben geleid tot bewustwording en verdieping van het concept van het groenblauwe schoolplein. Betrokken organisaties die hieraan mee hebben gedaan zijn onder andere: Zero Waste Heroes, Hoogheemraadschap Delfland, Trias de muziekschool, Wellant college, scoutinggroep Hoeve Ypenburg, b2ontwerpstudio, de Timmerfabriek, bewonersgroep Titus Brandsmastraat, ouders en kinderen, gemeente Rijswijk, Rijswijk wonen, fonds1818, stichting Onsko, kapperszaak Barbarella, Firma AHVrij grond- groen- infra, kinderopvangorganisatie KinderJungle (BSO),  Sonja  (fotograaf-draakontwerp-, HR-groep verkeer, Tu-Delft, Laurentius, De Wits en Pic Nic.

De financiering

In eerste instantie was er geen budget voor het groenblauwe schoolplein. Koen Bos heeft een plan van aanpak geschreven, de kosten in kaart gebracht en de stakeholders geïnteresseerd gevonden benoemd van het groenblauwe schoolplein project. De directeur en Koen Bos hebben samen veel uren besteed aan het schrijven en aanvragen van subsidies. Subsidieszijn aangevraagd en verkregen bij: Fonds 1818, Gemeente Rijswijk, Hoogheemraadschap Delfland, Rabobankfonds, laurentiusstichting en Stichting Onsko,
Het bedrijfsleven en overige organisaties hebben bijdragen in natura geleverd: Zero Waste Heroes, AHVrij, Restaurant de Wits, kapperszaak Barbarella, HR-groep, Printerette, TuDelft, Bewonersgroep Titus Brandsma, Hoeve Ypenburg en Elsbeth film & videoproducties.

Wateropgave

De wateropgave van het schoolplein wordt in gezet om speelplezier van de kinderen op het plein te vergroten. Vanuit het dak stroomt het regenwater via de waterdraak (een kunstzinnig vormgegeven regenwaterspuwer (die nog gerealiseerd moet worden), naar een verzamelbak op het schoolplein. Het regenwater stroomt vanuit de verzamelbak door ‘de rivier’ verder naar de moestuin en het amfitheater. Onder de rivier en het amfitheater liggen infiltratiebedden. Deze infiltratiebedden zijn 50 cm (diep) hoog en hebben een overstort naar het riool. De werkgroep heeft bedacht dat regenwater zonder extra zuivering niet langer dan 48 uur mag blijven staan op een schoolplein. Om de infiltratie vanaf het schoolplein te vergroten zijn de vakken met de speeltoestellen gevuld met houtsnippers zodat deze het regenwater ook doorlaten.In de verdiepte moestuin zorgen plantenbakken, zonder bodem, voor extra opname capaciteit tijdens piekbuien.
Een deel van de regenwaterafvoerpijpen is afgekoppeld en aangesloten op regentonnen. Kinderen kunnen hier regenwater aftappen, ermee spelen en de planten water geven.

Groen

Om het schoolplein te vergroenen is een klein voedselbos aangelegd. Dit voedselbos bestaat uit bomen met eetbare vruchten zoals eenkers, pruim, peer en een appelboom. Daarnaast is een moestuin gerealiseerd die wordt beheerd door kinderen leerkrachten en ouders. Naast het reguliere onderhoud verzorgt de buurtbewonersgroep de moestuin tijdens de vakantieperiode, als tegenprestatie krijgen de bewoners het recht op de oogst.Belangrijk bij het realiseren van een moestuin is dat iemand de verantwoording voor deze moestuin op zich neemt en ervoor zorgt dat ook het onderhoud in vakantieperiodes geregeld is. De biodiversiteit is verder verhoogd door het toepassen van bij-vriendelijke zaadmengsels in de boomspiegels en plantvakken.

Hitte

Er staan een aantal palen op het schoolplein om doeken aan te bevestigen en zo schaduw te creëren. Tijdens zomerse dagen kunnen de kinderen hun stoel mee naar buiten nemen om een les te volgen in de schaduw onder die doeken.De bomen die aangeplant zijn op het plein gaan op termijn ook voor schaduw zorgen.

Speelaanleidingen

Belangrijk voor de initiatiefnemers was het creëren van meer uitdagingen en speelgelegenheden voor de kinderen. Om dit te realiseren zijn er een aantal speelobjecten geplaatst, is er een amfitheater gemaakt, een verkeersplein en een muziekdome gerealiseerd en zijn er een aantal waterelementen zoals de waterdraak, regentonnen en de rivier toegevoegd aan het groenblauwe schoolplein.

Educatie

Eén van de doelen voor dit nieuwe groenblauwe schoolplein washet creëren van groenblauw bewustzijn bij kinderen en het leren van de natuur. Tijdens de voorbereiding en ideefase voor het nieuwe schoolplein is dit idee ondersteund door gastlessen door verschillende betrokken organisaties. Tijdens de aanleg van het groenblauwe schoolplein zijn activiteiten georganiseerd voor de leerlingen. Het gat dat bijvoorbeeld voor het grondonderzoek geboord is, is gebruikt om een pijlbuis in te plaatsen zodat kinderen de grondwaterstand kunnen aflezen.
Toen het groenblauwe schoolplein gerealiseerd was, is de week van het groene schoolpleingeïntroduceerd. Activiteiten voor en door kinderen werden georganiseerd om extra aandacht te genereren voor het thema op het schoolplein. De benoemde Thema’s worden door middel van een toolbox-lesprogramma geïntegreerd in het lesprogramma.

Aanleg, onderhoud en samenwerking

Het groenblauwe schoolplein is aangelegd door AH Groen, Grond en Infra uit Wateringen in samenwerking met leerkrachten, kinderen, de ontwerper en bewoners uit de buurt. Er is op een aantal punten afgeweken van het ontwerp omdat sommige elementen uit het ontwerp te duur bleken te zijn, bijvoorbeeld de kas, de watertafels en het verhogen van de grond onder de speeltoestellen. Door reeds bestaande spelelementen weer in het plan te integreren kon er op het plan bezuinigd worden. Daarnaast is er ook minder bos gerealiseerd dan oorspronkelijk gepland was omdat de leerkrachten anders geen goed overzicht zouden hebben over het schoolplein en het stuk bos in een kleiner formaat beter te beheren is.
Er staat nog een wilgenhut op de planning; deze zal door de ouders gemaakt worden met materiaal dat de gemeente beschikbaar kan stellen.
De samenwerking tussen de partijen is goed verlopen. Wanneer een schoolplein wordt aangelegd met behulp van ouders, kinderen, leerkrachten en bewoners uit de buurt is het belangrijk dat er voldoende goede begeleiding is.
Het schoolplein is nu publiek toegankelijk voor de buurt.

Onderhoud

De buurt heeft erg positief gereageerd en heeft niet alleen meegeholpen met de aanleg van het plein maar helpt ook mee met het onderhoud van het plein. De school heeft voor het onderhoud van het plein geld gereserveerd. Een hovenier doet samen met de bewoners uit de buurt het onderhoud van het plein. De conciërge blaast iedere week de gevallen bladeren bij elkaar met de nieuwe bladblazer. Het is belangrijk dat je vast personeel bereid vindt om mee te helpen. Daarnaast is het belangrijk dat je spelregels opstelt voor de kinderen voor veiligheid, respect en verantwoordelijkheid op het schoolplein, zodat de kwaliteit behouden kan worden.

Leerpunten

Hieronder wordt samengevat wat geleerd is van dit project:

• In het gehele proces zitten heel veel uren. Het dus belangrijk dat je mensen vindt die bereid zijn om er (veel) tijd in te stoppen. Organiseer een compact proces van maximaal twee jaar lang.
• Zorg voor 25.000 euro startkapitaal en neem fondsen mee in het proces op basis van een wensbeeld.
• Houdt rekening met de samenstelling en sociale cohesie van de wijk.
• Het ontwerp is gevolgd zoals bedacht maar tijdens de realisatie zijn er toch dingen anders gegaan: dit had te maken met het beperkte budget maar soms bleken er ook onvoorziene elementen op het huidige schoolplein te zijn die nog goed gebruikt konden worden op het groenblauwe schoolplein.
• Dit groenblauw schoolplein is onderdeel van het educatieve lesprogramma van de school en kan ook ingezet worden voor de buurtactiviteiten. Dit programma wordt met een rooster ingevuld.
• Organiseer het eigenaarschap van de moestuin; anders verpietert de boel en wordt er wellicht niet op tijd geoogst. Dit is ook belangrijk tijdens de vakanties.
• Als laatste hebben ze bij de aanleg van dit schoolplein geleerd dat kleine stukjes groen onderhoudsvriendelijker zijn en het onderhoud in een educatieprogramma geintegreerd kan worden.