Een grote heuvel, bomen, klimelementen en zelfs een vijver en moestuintjes maken onderdeel uit van het zeer gevarieerde speelplein van OBS Woutertje Pieterse in Leiden. Veel materiaal is hergebruikt en er is ook veel groen toegevoegd. Het al sinds 2011 bestaande plein is een levend plein, wat wil zeggen dat de school ook in de toekomst wat kan aanpassen of veranderen.
Een moeder die ook ontwerper is, kwam met het idee voor het schoolplein. De school werd uitgebreid met een stuk nieuwbouw en dat bood de kans om ook het schoolplein aan te pakken. Het doel was om de kinderen meer in aanraking te brengen met de natuur, zodat ze lekker vies mogen worden, creatief kunnen zijn en meer kunnen bewegen.
Maar er lag al een pleinontwerp van de hand van de architect van de nieuwbouw. Een excursie naar een natuurspeeltuin overtuigde de directeur van de aanleg van een meer natuurgericht plein; vooral de heuvel met waterloop viel in de smaak.
Onder begeleiding van Suzanne van Ginneken van Speelnatuur vormde de school een werkgroep met leerkrachten uit de onderbouw, bovenbouw en de kleuterklassen. Ook sloten een paar ouders en een vertegenwoordiger uit de buurt aan. De werkgroep verzamelde eerste ideeën en zette de uitgangspunten op een rijtje.
Daarna startte de participatie met de kinderen. De ontwerpster gaf een presentatie aan de kinderen met inspiratiebeelden. Voor de bovenbouw organiseerde de school een ontwerpwedstrijd. De leerlingen bouwden, als onderdeel van het lesprogramma, een maquette op schaal met hun wensen. De school organiseerde een pleinfeest om het ontwerp met de ouders te bespreken. Op basis van al deze inbreng kwam het uiteindelijke ontwerp tot stand. In het ontwerp zaten veel hoogteverschillen, water en veel groen.
Nu is 80% van het oorspronkelijk verharde plein vergroend. Het is dan ook meer een natuurspeeltuin dan een plein. Toen het plein ontworpen en gerealiseerd werd, was klimaatadaptatie nog geen aandachtspunt. Aangezien een groot deel van het terrein vergroend is, kan toch een aanzienlijk deel van het regenwater lokaal in de bodem zakken. Het dak van de nieuwe school is van een groen dak voorzien. Zo vangt de school een groot deel van het regenwater lokaal op.
Er is ook aandacht voor biodiversiteit: er is diverse beplanting en een zeer biodiverse vijver die zich vult met regenwater. Met ondersteuning van Natuur- en Milieueducatie Leiden organiseert de school regelmatig projecten als onderdeel van het lesprogramma. Zo’n themales gaat bijvoorbeeld over ‘beestjes’.
Door het vele groen en de vele bomen die voor schaduw zorgen, is het in de zomer een stuk koeler op het plein. Daarmee is het schoolplein ‘hittebestendig’ en de school is hiermee goed voorbereid op het veranderende klimaat en de toename van warmere periodes.
Er zijn veel verschillende mogelijkheden voor de kinderen om te spelen, zo zijn er: een speelheuvel, waterpomp en waterloop, trapveld, klimelementen, klimbomen, etc.
In het rustigere gedeelte bij de moestuinen, fruitbomen en de vijver geeft de school buitenlessen: hier tuinieren groepjes kinderen uit groep twee en zes onder begeleiding van moestuinouders. Ook het amfitheater kan voor buitenlessen worden gebruikt. Er is een pleincoördinator die graag meer buitenlessen zou willen, maar te weinig uren heeft om dit extra te kunnen stimuleren. Sommige leraren hebben nog wat hulp nodig bij het geven van buitenlessen.
De schooltuin is aangelegd door het ecologische hoveniersbedrijf Groenling. Tijdens de aanleg werd het ontwerp verfijnd en verbeterd, details werden tijdens de bouw bepaald. De kinderen hielpen ook bij de aanleg
De fondsenwerving was een uitdaging. Meer dan tien ouders en ook de kinderen organiseerden activiteiten. Leuk was dat een ouder met beschikking over opnameapparatuur een cd produceerde met een liedje van iedere klas.
Er wordt drie keer per jaar onderhoud gepleegd onder begeleiding van een hovenier; deze neemt ook het nodige gereedschap mee. Op een onderhoudsdag zijn vijftien ouders en kinderen bezig om alles te snoeien en op te ruimen.
Ontwerp: Suzanne van Ginneken, Speelnatuur
Uitvoering: Hoveniersbedrijf Groenling en Ilya Toornvliet, De Stadstuinier
Beheer: Ilya Toornvliet, De Stadstuinier
Het plein is in 2011 opgeleverd en tussentijds zijn wat dingen aangepast.
Leerpunten:
Goed onderhoud is belangrijk, daar staat of valt de toekomst van een plein mee. Hier is dat uitstekend gelukt met een goede hovenier, een pleincoördinator en behulpzame ouders.
Geen gras op een schoolplein! Heuvels hebben last van kindererosie van de vele voeten. De oplossing: meer boomstammen aanbrengen om plateaus te maken.
Bescherm het groen met hekjes of planken op kwetsbare plekken.
Maak een spaarpot ter vervanging van houten speeltoestellen. Na 10-12 jaar moeten de speeltoestellen namelijk worden vervangen.
De groenperken langs de gevel zijn begrensd met stapelmuurtjes die gemaakt zijn van oude tegels. Later isnog een extra houten afgrenzing geplaatst die als rugleuning functioneert. De stapelmuurtjes met de rugleuning erachter, worden nu als zitjes gebruikt en beschermen tegelijkertijd het groen.
In begin was het schoolplein altijd open. Dat leidde tot overlast. Nu gaat het hek ’s nachts dicht.
De kinderen genieten heel veel van het natuurlijke schoolplein en ze zouden het liefst de hele dag buiten blijven.